Η κατάσταση της παιδείας στην Ελλάδα είναι προβληματική, με διαχρονικά ζητήματα που δεν έχουν επιλυθεί. Τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι τα εξής:
- Μειωμένη χρηματοδότηση: Η Ελλάδα είναι η προτελευταία χώρα στην ΕΕ σε δαπάνες για την εκπαίδευση, με ποσοστό 8,3% του ΑΕΠ το 2022, έναντι 10,2% του μέσου όρου της ΕΕ. Η έλλειψη χρηματοδότησης έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα της εκπαίδευσης, καθώς οδηγεί σε ελλείψεις σε υποδομές, εξοπλισμό και εκπαιδευτικό προσωπικό.
- Κεντρισμός: Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι πολύ συγκεντρωτικό, τόσο όσον αφορά την οργάνωση και διοίκηση, όσο και ως προς το περιεχόμενό των σπουδών. Αυτό οδηγεί σε έλλειψη ευελιξίας και προσαρμοστικότητας στις ανάγκες των μαθητών και των εκπαιδευτικών.
- Προβλήματα ποιότητας: Τα αποτελέσματα των μαθητών στις διεθνείς αξιολογήσεις, όπως το PISA*, δείχνουν ότι η ελληνική εκπαίδευση δεν είναι αποτελεσματική στην προετοιμασία των μαθητών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και την αγορά εργασίας. Τα προβλήματα ποιότητας σχετίζονται με διάφορους παράγοντες, όπως η έλλειψη κατάλληλης κατάρτισης των εκπαιδευτικών, οι ελλείψεις στις υποδομές και ο μεγάλος αριθμός μαθητών ανά τμήμα.
- Κοινωνικές ανισότητες: Η ελληνική εκπαίδευση χαρακτηρίζεται από έντονες κοινωνικές ανισότητες. Τα παιδιά από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες έχουν λιγότερες ευκαιρίες για εκπαίδευση και επαγγελματική αποκατάσταση. Αυτό οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως η οικονομική κατάσταση των οικογενειών, η καταγωγή και η περιοχή διαμονής.
Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει ανάγκη από ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις που θα αντιμετωπίσουν τα παραπάνω προβλήματα. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές πρέπει να επικεντρωθούν στην αύξηση της χρηματοδότησης, στην ενίσχυση της τοπικής αυτονομίας, στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης και στην αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων.
Συγκεκριμένα, οι μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να γίνουν είναι οι εξής:
- Αύξηση της χρηματοδότησης: Η χρηματοδότηση της εκπαίδευσης θα πρέπει να αυξηθεί στα επίπεδα του μέσου όρου της ΕΕ. Αυτό θα επιτρέψει την αναβάθμιση των υποδομών, την προμήθεια σύγχρονου εξοπλισμού και την πρόσληψη επιπλέον εκπαιδευτικού προσωπικού.
- Αποκεντροποίηση: Το εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να αποκεντρωθεί, δίνοντας μεγαλύτερη αυτονομία στις περιφέρειες και στα σχολεία. Αυτό θα επιτρέψει την ευθυγράμμιση της εκπαίδευσης με τις τοπικές ανάγκες και την ανάπτυξη καινοτόμων εκπαιδευτικών πρακτικών.
- Βελτίωση της ποιότητας: Η ποιότητα της εκπαίδευσης θα πρέπει να βελτιωθεί με την παροχή κατάλληλης κατάρτισης στους εκπαιδευτικούς, την ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας στην εκπαίδευση και την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και των σχολείων.
- Αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων: Οι κοινωνικές ανισότητες στην εκπαίδευση θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με την παροχή επιπλέον υποστήριξης στα παιδιά από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως η παροχή δωρεάν σίτισης και στέγης, η ενίσχυση των προγραμμάτων υποστήριξης της σχολικής φοίτησης και η παροχή επιπλέον εκπαιδευτικών ευκαιριών.
Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα απαιτήσουν χρόνο και προσπάθεια, αλλά είναι απαραίτητες για την αναβάθμιση της ελληνικής εκπαίδευσης και την προετοιμασία των μαθητών για το μέλλον.
H κυβέρνηση επιθυμεί σφόδρα και βιαστικά να προχωρήσει με την ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστήμιων ακόμη και χωρίς την συνταγματικά αναγκαία αναθεώρηση του άρθρου 16 ενόσω η κατάσταση στη δημόσια παιδεία είναι ακόμη οριακή. Είναι σαν το Ελλάδα 2.0 που προέκυψε χωρίς ποτέ να ολοκληρώσουμε το Ελλάδα 1.0. Βήματα αργά και σταθερά χρειάζονται και σωστό και διαφανές διάγραμμα ροής των μεταρρυθμίσεων. Εμείς στο ΠΑΣΟΚ θα ξεκινούσαμε την όποια συζήτηση μετά την αντιμετώπιση των τρεχόντων προβλημάτων της δημόσιας δωρεάν Παιδείας που άλλωστε αποτελεί προαπαιτούμενο ώστε η δημιουργία ιδιωτικών ιδρυμάτων να μην οδηγήσει σε περαιτέρω κοινωνικές ανισότητες και αποκλεισμούς. Αυτή είναι η διαφορά μας και αυτό δεν είναι αντιπολίτευση είναι ο εναλλακτικός τρόπος διακυβέρνησης της χώρας.
*Η έκθεση PISA είναι μια διεθνής αξιολόγηση των μαθητών που διεξάγεται από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Η έκθεση αξιολογεί τις δεξιότητες των μαθητών σε τρία γνωστικά αντικείμενα: ανάγνωση, μαθηματικά και φυσικές επιστήμες.Η έκθεση PISA για το 2022 έδειξε ότι οι επιδόσεις των μαθητών στην Ελλάδα είναι χαμηλότερες από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 44η θέση στα μαθηματικά, στην 41η θέση στην ανάγνωση και στην 44η θέση στις φυσικές επιστήμες.